بررسی نظرات انتقادی مصطفی صادق الرافعی

بررسی دیدگاه های انتقادی چهره های برجسته در نقد ادبی، تأثیر بسزایی در نشان دادن افق جریان نقد ادبی و عوامل موثر بر این جریان دارد. مصطفی صادق الرافعی از آن دسته نویسندگان و منتقدانی است که صفحات درخشانی از تاریخ ادبیات و نقد ادبی دوره معاصر را به خود اختصاص داده و نقش بارزی در جنبش ادبی و فکری آغاز این دوره داشته است. در این تحقیق که روش آن بر مبنای جستجوی کتابخانه ای بوده، کوشش شده است با بررسی دیدگاه های انتقادی این منتقد در زمینه ادبیات و مفاهیم ادبی، جایگاه وی در نقد ادبی معاصر عرب نشان داده شود. او در زمینه نقد ادبی، اگرچه در ردیف منتقدان متجددی که شیوه های انتقادی غرب را در ادبیات عربی وارد کردند، قرار نمی گیرد؛ اما به نوبه خود صاحب دیدگاه های تازه و گاه حیرت انگیزی است که نمی توان از آنها به سادگی گذشت. دیدگاه هایی که برآمده از افق پهناور نگاه او و بر دانش وسیعش از میراث اصیل و غنی گذشته استوار است. شاید بتوان گفت: شیوه و اسلوبی که او در ادبیات و بیان دیدگاه های انتقادی خود در پیش گرفته است، در نوع خود بی نظیر و ویژه خود اوست؛ شیوه و اسلوبی که با حفظ تمامی معیارها و اصول زبان و ادبیات، سرشار از نوآوری و ابتکار است. در بررسی دیدگاه های انتقادی وی در زمینه شعر و موضوعات مربوط به آن، تأثیر نظریات قدیم عرب و آراء فلاسفه یونانی به ویژه افلاطون به خوبی دیده می شود؛ با این وجود همراهی او با روح تجدد عصر نیز غیر قابل انکار است. زیرا برخی دیدگاه های او بسیار نو و تازه هستند و حتی به اندیشه مکتب های جدید اروپایی نزدیک اند.